Adam Mickiewicz należy do największych twórców literatury polskiej. Jego życie jest przykładem klasycznej biografii romantycznej, typowej dla całego pokolenia. Określały ją m.in. sytuacja panująca w kraju, światopogląd romantyczny oraz echo powstania.
Mickiewicz urodził się
24 grudnia 1798 roku w Zaosiu koło Nowogródka. Jego rodzina wywodziła się z drobnej szlachty, ojciec pracował w sądzie w Nowogródku. W tamtych okolicach upłynął pierwszy okres życia małego Adama, który tam chodził do szkoły prowadzonej przez dominikanów. W 1812 roku Mickiewiczowi umarł ojciec. W 1815 roku Adam udał się do Wilna, gdzie na tamtejszym uniwersytecie rozpoczął studia.
W tym miejscu biografowie wyodrębniają tzw. etap wileńsko-kowieński w życiu wieszcza. W latach 1816 - 1819 studiował bowiem w Wilnie, potem zaś, w latach 1819 - 1823, pracował w Kownie. W tym czasie Mickiewicz nawiązał bliższe kontakty z grupą filomatów i filaretów, pisał także swoje pierwsze utwory poetyckie, takie jak: Oda do młodości czy Pieśń filaretów. W tamtym czasie poznał również Marylę Wereszczakównę, do której miłość wpłynęła na jego całe późniejsze życie, nie tylko osobiste, ale również na jego twórczość. Rodzina Maryli uznała, iż nie był on dla niej odpowiednim kandydatem na męża, (nie był bowiem zamożny), a więc Maryla wkrótce stała się żoną hrabiego Puttkamera.
![]()
W Kownie Mickiewicz pracował jako nauczyciel, co nie było dla niego szczytem ambicji. W tamtym czasie napisał m.in. Ballady i romanse, Grażynę oraz II i IV część Dziadów. W tym celu korzystał z bogatej tradycji ballad i podań litewskich.
W 1823 roku organizacja
filomatów, do której przynależał Mickiewicz, została zdekonspirowana. W wyniku postępowania sądowego Mickiewicza skazano na zesłanie do Rosji, a wydarzenie to stało się początkiem kolejnego okresu w jego życiu, tzw. etapu rosyjskiego. Podczas pobytu w Rosji przyjaźnił się z tamtejszymi romantykami (m.in. Puszkinem) oraz dużo podróżował - na Krym, do Moskwy, Petersburga czy Odessy. W Rosji powstały jego słynne Sonety krymskie oraz Konrad Wallenrod.
W 1829 roku rozpoczął się etap drezdeński w życiu Mickiewicza. Po wyjeździe z Rosji znalazł się we Włoszech, gdzie dowiedział się o wybuchu powstania listopadowego w 1830 r. Zdecydował się udać do Polski.
W połowie sierpnia 1831 r. przywiózł Mickiewicza do Wielkopolski Kalikst Bojanowski. Najpierw poeta przebywał krótko w Kopaszewie koło Kościana. Na dłużej natomiast zatrzymał się w Śmiełowie, gdzie mieszkała siostra Kaliksta - Antonina Gorzeńska, z zamiarem przekroczenia granicy prusko- rosyjskiej i wzięcia udziału w powstaniu listopadowym. Miał próbować przeprawy przez rzekę koło Komorza, według innej wersji był podobno nawet już w Pyzdrach, lecz upadające powstanie i czujność straży granicznych obu zaborców nie pozwoliły mu na realizację zamiarów. Należy przypomnieć w tym miejscu, że granica prusko-rosyjska przebiegała wówczas na odległej od Śmiełowa o 7 km Prośnie. Mickiewicz miał uchodzić za dalekiego krewnego pani domu, którego sprowadzono w charakterze nauczyciela jej synów Antoniego i Władysława. W pałacu zakwaterowano go na I piętrze. Z oczywistych względów Adam Mickiewicz nie używał swojego prawdziwego nazwiska, o czym wspominał we wpisie do "sztambucha" Honoraty Skórzewskiej z Kopaszewa, a było to w sierpniu 1831 r. : "Adam - niegdyś Mickiewicz, później Mühl, na koniec Niegolewski. Nie wiem, jak mię nadal nazywać będą, od Pani chciałbym zawsze nazwanym być - życzliwym sługą". Po powrocie do Śmiełowa, po nieudanej przeprawie poza granice zaboru pruskiego, Mickiewicza ogarnął pesymizm. Pogrążył się jeszcze bardziej na wieść o kapitulacji Warszawy. W rozmowie z Eustachym Januszkiewiczem, spisanej w 1846 r., tak określił swój nastrój: "Napadła mię była w Poznańskiem chęć samobójstwa, ale myśl, żebym przez to wiele kłopotów gospodarzowi przyczynił, odwiodła mnie od tego zamiaru".
Co robił Mickiewicz w Śmiełowie? Gorzeńscy starali się pobyt poety urozmaicić. Z tego co wiadomo, to polował, bywał na grzybobraniach, a także odwiedzał dwory w okolicy. Był w Dębnie i Budziszewku, należącym do Konstancji Łubieńskiej, siostry pani Gorzeńskiej.
W 1832 roku razem z falą popowstańczej emigracji znalazł się w Dreźnie, gdzie powstała najsłynniejsza, III część Dziadów. Również w 1832 roku przyjechał do Paryża, gdzie postanowił pozostać na dłużej.
W Paryżu rozpoczął się ostatni już, czyli czwarty etap życia Mickiewicza. Tam w 1834 roku ożenił się z Cecylią Szymanowską oraz wydał Pana Tadeusza. Dwa lata (od 1839 do 1840 roku) spędził w Lozannie jako profesor literatury łacińskiej. Tam napisał cykl liryków, od miejsca nazywanych lozańskimi. W 1840 roku powierzono mu katedrę literatury słowiańskiej w College de France. Później rozpoczął działalność publicystyczną na łamach Trybuny Ludów. Wtedy też jego żona zachorowała, a Mickiewicz stracił pracę. Nowe zatrudnienie znalazł jako bibliotekarz w Paryżu. Zmarł 26 listopada 1855 roku. Dzieła poety stały się trwałą częścią naszej świadomości narodowej. Są nieustannie wznawiane i komentowane.
- Zima miejska (wiersz, którym debiutował) - 1818
- Oda do młodości - 1820
- Ballady i romanse - 1822
- Grażyna - 1823
- Dziady - część II i IV - 1823
- Sonety krymskie - 1826
- Konrad Wallenrod - 1828
- Reduta Ordona - 1831
- Dziady - część III - 1832
- Księgi narodu polskiego; Księgi pielgrzymstwa polskiego - 1832
- Pan Tadeusz - 1834
- Liryki lozańskie - 1839 - 1840
- Publicystyka - 1849
Źródła:
» Adam Mickiewicz - biografia - notatka szkolna
» Adam Mickiewicz w Wielkopolsce.
